Vrijdag 11 oktober 2024 ontving de Viersprong een delegatie van bestuurders uit de regio West Brabant West. Zij leggen in het kader van Tour des Jeunes werkbezoeken af bij gecontracteerde zorgorganisaties. Juist om vanuit de praktijk te leren hoe zorgorganisaties werken, wat ze doen en waarom ze dit doen en hoe we samen de jeugdzorg kunnen verbeteren.

Zo vroeg als nodig en zo lang als nodig

Voorzitter raad van bestuur, Walter Franken, begon met de historie van de Viersprong; vanaf het ontstaan in 1957 tot waar de organisatie nu staat als landelijke speler met regionale ambities. Met als rode draad de altijd eigen-wijze visie van de Viersprong op zorg. Daarnaast vond hij het een kans samen te ontdekken wat alle partijen kunnen bijdragen aan nog betere zorg. In de visie van de Viersprong zo vroeg als nodig en zo lang als nodig.

Een mooie opmaat voor Sophie de Bruijn, zorgmanager West Brabant-Zeeland. Zij vertelde over gedrags- en persoonlijkheidsproblematiek bij jongeren. Dat ouders en leerkrachten vaak de last niet meer kunnen dragen en uitgeput raken. Jongeren lopen vast op school, komen vaak in aanraking met drugs en raken depressief. Haar boodschap aan de bestuurders is duidelijk: “Als we jongeren beter willen helpen, bedenk dan als regio niet alles zelf. Bel ons en maak gebruik van onze expertise. Het gaat ons niet om veel cliënten, het gaat om de juiste cliënten”.

Weten wat werkt

De bedoeling is om iedereen vanuit een vaste basis met daarnaast maatwerk een behandeling te bieden. Behandelaren kijken wat beter past; thuis, op kantoor, het een is meer gericht op gedrag en het ander op wat de cliënt voelt. Voor behandelaren vaak ook een hele uitdaging. Zeker als jongeren al meerdere behandelingen hebben gehad die niet gewerkt hebben. Jongeren zijn dan wantrouwend, zitten in de weerstand en kunnen best heftig zijn in het eerste contact.

“We werken heel doelgericht en met kleine en betrokken team. Hierdoor zijn er korte lijnen en is elk teamlid goed op de hoogte. Het bouwen aan vertrouwen, goed luisteren, niet duwen of trekken, maar samen met de jongeren, ouders of vrienden stappen zetten is cruciaal. We gebruiken altijd dezelfde methode en hetzelfde protocol, omdat we weten dat dat werkt”, aldus Sophie. 

Eerder zicht op wat nodig is

De gemiddelde leeftijd bij de start van een behandeling is ongeveer 14 jaar. Behandelaren hebben desondanks het gevoel dat ze vaak te laat zijn. Met veel gemeenten is het fijn samenwerken, maar met grote onderbezetting bij jeugdprofessionals en hoge wachtlijsten ook een forse uitdaging. Sophie benadrukt nogmaals dat de Viersprong graag mee wil kijken.

“We kunnen elkaar zo goed helpen en we hebben ruimte. Gemeenten geven aan dit ook graag te willen, maar toch voelt het wat bedreigend. Dat is zorg om te delen. Wij werken op basis van vertrouwen om open naar elkaar te zijn. We hopen oprecht cliënten eerder te zien. Als we beter samenwerken hebben we meer zicht op de jongeren en wat zij nodig hebben”.

Benutten kennis van het team

Waar Sophie vanuit perspectief van de behandelingen haar verhaal deed, nam Dineke Feenstra, manager RD&E de bestuurders mee vanuit wetenschappelijk perspectief. Zij benadrukte het belang van werken volgens richtlijnen bij persoonlijkheid- en gedragsproblemen. Juist omdat jongeren niet altijd bewezen effectieve behandelingen krijgen, laat staan in de juiste dosering. Dat wil de Viersprong samen duidelijk anders organiseren.
Ook het werken in een context van deskundigheid doet er toe. De behandelaren werken allemaal volgens dezelfde bewezen methodieken. De kennis die om het team heen zit helpt ook om het resultaat beter te maken. Bij complexe problematiek worden behandelaren uitgedaagd om vertrouwen te houden in wat ze doen.

“Daar zijn die kleine teams ook voor, dat ze steun ervaren van collega’s om hun werk goed te kunnen doen. We richten dat goed in met voldoende supervisie. Ook onze data monitoren we goed. Dit is naast sturingsinformatie, ook informatie om van te leren”.

Zonder goede behandeling levenslang last

Vervolgens sloot Joost Hutsebaut, trotse leerstoelhouder vroegdetectie en -signalering het programma af. De meeste psychische aandoeningen ontstaan vroeg in het leven en zonder goede behandeling vaak een levenslange last. Een behandeling op het juiste moment helpt jongeren weerbaar te maken, de juiste vrienden te kiezen, hun school af te maken en een diploma te halen. Als jongeren instromen vanuit andere niet geslaagde behandeling, is dat niet makkelijk. Jongeren zijn kwetsbaar en supersensitief. Ze wantrouwen wat therapie nog voor hen kan betekenen. Een intensieve meer specialistisch behandeling inzetten, na het inzetten van een reguliere behandeling is dan ingewikkeld. Jongeren denken ‘ik heb het al drie keer geprobeerd’ en behandelaren beginnen met een achterstand. Daarom hoe eerder hoe beter. Ook voor het voorkomen van de last die er nog niet is. Want hoe sneller jongeren de juiste behandeling krijgen, hoe gezonder ze kunnen functioneren. De realiteit is echter dat er weinig jongeren in een vroeg stadium binnenkomen. 

Indrukwekkende ervaringsverhalen

Het programma werd bekrachtigd door indrukwekkende ervaringsverhalen van twee moeders en hun dochters. Aangrijpend, emotioneel, oprecht en vanuit het hart. Beide dochters gaven aan dat ze in eerste instantie wantrouwen voelde voor de behandeling bij de Viersprong. Omdat andere behandelingen niet gewerkt hadden of er geen klik was met de andere therapeut. Ook de korte lijnen met de behandelaren, de intensiteit van de behandeling alsmede de bereikbaarheid en transparantie van de behandelaanpak, maakten voor hen verschil. Als het escaleerde, was er afstemming met elkaar en altijd met toestemming van de cliënt. Ook weten wat voor stoornis je hebt, werd juist als positief ervaren.

“Ik begrijp nu beter hoe dit zo komt en ik leer er mee om te gaan. De Viersprong heeft echt geholpen om makkelijker bij mijn emoties te komen, en dit niet meer eng te vinden”.

Het maakte zichtbaar, haast voelbaar wat voor impact de juiste behandeling met een team van specialisten kan hebben op jongeren. Niet alleen de jongeren overigens, ook de moeders deelden hoe zij als ouders goed zijn geholpen, zich gehoord en gezien hebben gevoeld. Dat zij enorm blij zijn met het fijne contact dat zij weer met hun dochters hebben en dat ook het gezin er sterker uit is gekomen. Dit is waar het werkbezoek Tour des Jeunes om draait: echt begrijpen en ervaren wat hoogspecialistisch zorg voor jongeren en gezinnen kan betekenen.

Samen verschil maken

Kinderen zitten bij jeugdprofessionals te wachten en er is onvoldoende instroom naar de Viersprong. Mogelijk is er valse angst voor een diagnose, het stigma van te vroeg te zwaar maken. Maar het is een erkenning voor de jongeren om te weten waar de klachten en gedrag vandaan komen. De Viersprong ziet kansen om samen met de bestuurders uit de regio West Brabant West mee te denken hoe dit te verbeteren. De kennis en expertise op het gebied van vroegdetectie en -signalering gecombineerd met de data van gemeenten over jongeren, kan een wereld van verschil maken. We willen het graag samen duidelijk anders doen, elkaars visie snappen en elkaar versterken in plaats van allemaal zelf het wiel willen uitvinden. Vanuit het belang van de cliënt. Mogelijk kan een businesscase perspectief bieden. Zowel de bestuurders als de Viersprong willen hier graag mee aan de slag.