De Viersprong onderzoekt een adaptatie van de behandeling Mentalization-Based Treatment voor mensen met narcistische problematiek (MBT-N). Dit omdat bij verschillende patiënten in MBT-programma’s vaker en ernstiger narcistische problematiek speelt dan gedacht. De pilot stemt de behandeling specifiek af op narcistische problematiek en breidt daarmee de kennis over deze problematiek binnen het MBT programma uit. Het onderzoeksteam maakt daarvoor gebruik van het handboek Mentalization-Based Treatment for Pathological Narcissism (2023) en recente literatuur.
Eerste onderzoeksresultaten in 2025
De pilot is in 2023 gestart met het screenen en selecteren van kandidaten, waarna elke kandidaat een kennismakingsgesprek en een individuele voorbereidingsfase heeft doorlopen. Sinds september 2023 krijgen de kandidaten groepstherapie. De eerste onderzoeksresultaten worden in 2025 verwacht.
Problemen met zelfbeeld en/of eigenwaarde
Het woord ‘narcisme’ heeft in de volksmond vaak een negatieve betekenis. Narcistische problematiek omschrijft echter mensen die in de kern problemen ervaren met hun zelfbeeld en/of eigenwaarde. Hierbij gaat het om een (te) sterk negatief gekleurd zelfbeeld – meestal onzekerheid – en/of ter compensatie een (te) positief gekleurd zelfbeeld/te grote mate van zekerheid, vaak in combinatie met een (te) (grote) gevoeligheid voor kritiek van anderen en/of een (te) (grote) mate van kritiek op zichzelf.
Niet overschatten, niet onderschatten, maar op waarde schatten
Mensen met narcistische problematiek hebben moeite met het reguleren van emoties en moeilijkheden in interpersoonlijke relaties. Ze zijn vaak rigide en hebben te hoge/overmatige verwachtingen van zichzelf en/of de ander. Om aan die hoge verwachtingen te voldoen, worden zelfbeeld-versterkende strategieën gehanteerd. Deze strategieën kunnen, naast helpend voor het in stand houden van een positief zelfbeeld en eigenwaarde, ook leiden tot problemen in contact met anderen. Als deze zelfbeeld versterkende strategieën falen, ontstaan er breuken in het zelfbeeld/de eigenwaarde en problemen in het contact met anderen, waardoor er weer en/of meer van deze strategieën (moeten) worden ingezet. Hierdoor kan een scala aan klachten en problemen ontstaan, samenhangend met een op de voorgrond staand een te rigide (vaak negatief gekleurd) zelfbeeld. Dit uit zich onder andere in depressieve klachten, angstklachten, (zelf)destructief gedrag en interpersoonlijke problemen. De Viersprong wil dit patroon samen met de cliënten helpen doorbreken met Mentalisation Based Treatment. De pilot MBT N draagt daarom ook de ondertitel “Niet overschatten, niet onderschatten, maar op waarde schatten”.
Waarom mentaliseren?
Mentalization-Based Treatment is een therapie waarin iemand leert om zijn eigen acties, gevoelens en die van anderen te begrijpen (mentaliseren). Wanneer dit lukt, kunnen mensen op een meer helpende manier omgaan met hun emoties en gedrag. Zij kunnen negatieve gevoelens en gedachten over zichzelf en anderen beter verdragen, waardoor de neiging tot (zelf)destructief gedrag afneemt. Dit zorgt voor meer stabiliteit en kwaliteit in relaties en een positiever, stabieler en meer flexibel zelfbeeld.
Samenwerking
De Viersprong werkt tijdens de pilot samen met de schrijvers van het handboek Mentalization-Based Treatment for Pathological Narcissism (2023): Robert Drozek, Brandon Unruh (McLean Institute, USA) en Anthony Bateman (één van de grondleggers van de MBT-behandeling). Vanuit de Viersprong werken Tim Symons (projectleider pilot MBT-N en individueel en groepstherapeut MBT-N) Ad Gerritsen (individueel en groepstherapeut MBT-N) Noortje Roosen (individueel sociotherapeut MBT-N) Willeke Witkam (programmasupervisor MBT-N) en Maaike Smits (onderzoeker pilot MBT-N) aan de pilot.