Tussen 2016 en heden is een landelijke en door ZonMw gesubsidieerde studie naar gezinsgericht werken (GGW) in de gesloten jeugdzorg – lees JeugdzorgPlus (JZ+) – uitgevoerd. Hieraan namen 7 JeugdzorgPlus instellingen, groepsmedewerkers en 405 gezinnen deel. Het betrekken van ouders en het informele sociale netwerk bij de behandeling van jongeren is niet alleen een belangrijke doelstelling van de transformatie van de jeugdzorg (zie ook actieprogramma Zorg voor de Jeugd van de overheid) maar ook een inhoudelijke pijler van de behandeling. De problemen van de jongere en het systeem zijn vaak niet los van elkaar te behandelen. Eerder onderzoek wijst uit dat behandelresultaten van jongeren vaak positiever zijn wanneer ouders onderdeel zijn van de behandeling. Ondanks dat verwacht wordt dat gezinsgericht werken in de JZ+ gunstige effecten heeft, is er nog geen onderzoek waaruit blijkt dat dit daadwerkelijk zo is.
Gezinsgericht werken in combinatie met een systeeminterventie
Het huidige onderzoek was daarom gericht op de mate waarin professionals op de gesloten leefgroepen gezinsgericht werken en de mate waarin ouders betrokken zijn gedurende het verblijf van de jongere. In het promotieonderzoek van Annemarieke Blankestein, onderzoeker & promovendus bij de Viersprong, werd specifiek gekeken naar de vraag of kenmerken van gezinnen en de inzet van gezinsgericht werken de inzet van systeeminterventies voorspelden. Dit waren systeeminterventies die al tijdens verblijf van de jongeren in gesloten jeugdzorg startten (zoals bijvoorbeeld bij ThuisBest) of die na verblijf startten. Systeeminterventies kunnen er in deze setting voor zorgen dat het risico op een breuk in het contact tussen ouders en jongeren vermindert. Bovendien kunnen systeeminterventies de soms problematische overgang van verblijf in de gesloten jeugdzorg naar de thuissituatie helpen verbeteren. Door ook al tijdens het verblijf van de jongere in de gesloten jeugdzorg in te zetten op het betrekken van ouders, worden mogelijk betere behandelresultaten behaald. Daarom zijn ook de behandeluitkomsten van gezinnen waarvan de jongere in de gesloten jeugdzorg verbleef en waar tevens, tijdens of na verblijf, een systeeminterventie met sterkere of minder sterke evidence base werd ingezet, onderzocht.
Onderzoeksresultaten: behandeluitkomsten van jongeren die in de gesloten jeugdzorg verbleven en waarvan de gezinnen ook een systeeminterventie kregen
Zeer recentelijk verscheen een eerste artikel waarin werd gekeken naar de relatie tussen gezinsgericht werken tijdens verblijf in de gesloten jeugdzorg met de behandeluitkomsten van gezinnen die (tijdens of na verblijf) een systeeminterventie kregen. Gezinsgericht werken werd onderzocht aan de hand van twee concepten, namelijk ouderbetrokkenheid en de mate waarin pedagogisch medewerkers gezinsgericht werkten op de groep. Bij 111 gezinnen werd gedurende of na verblijf een van tien systeeminterventies (ABFT, [Family]FACT, FAST, MDFT, MST[-ID/-PSB], RGT, ST) ingezet. Hier zaten ook gezinnen tussen die door de Viersprong behandeld werden met een vorm van MST. De uitgebreide resultaten staan beschreven in deze Engelstalige publicatie.
Het onderzoek leverde een aantal verwachte en onverwachte resultaten op. Zo bleken ouderbetrokkenheid en gezinsgericht werken op de leefgroep anders samen te hangen met verschillende uitkomsten. In het kort lieten de resultaten zien dat:
- Meer ouderbetrokkenheid –> minder ervaren empowerment van het gezin
- Meer ouderbetrokkenheid –> langere duur systeeminterventie
- Meer gezinsgericht werken op de groep –> meer ouderlijke stress
- Meer gezinsgericht werken op de groep –> kortere duur verblijf in gesloten jeugdzorg
- Meer gezinsgericht werken op de groep –> kortere duur systeeminterventie
Praktische aanbevelingen
Op basis van bovenstaande leverde het onderzoek een viertal praktijkaanbevelingen op, namelijk:
- Het versterken van gezinsgericht werken of handelen kan, in combinatie met systeeminterventies, helpen om behandeluitkomsten van jongeren uit de gesloten jeugdzorg te verbeteren
- Als een korter verblijf in de gesloten jeugdzorg gewenst is, kan het implementeren van gezinsgericht werken en systeeminterventies helpen dit te bereiken
- Om behandeluitkomsten van jongeren te verbeteren, kunnen JeugdzorgPlus instellingen het gebruik van systeeminterventies met een sterke evidence base overwegen
- Perspectieven van jongeren en ouders moeten vaker worden beschouwd in onderzoeken naar gezinsgericht werken
Via deze link kan je meer informatie lezen over het overkoepelende onderzoek. Mocht je het leuk vinden om van gedachten te wisselen over dit onderzoek of gerelateerde onderzoeksideeën, neem dan gerust contact op met RD&E onderzoeker Annemarieke Blankestein via Annemarieke.Blankestein@deviersprong.nl